مشخصات کلی برنامه کارشناسی پیوسته رشته شنوایی شناسی
کارشناسی پیوسته (B.Sc.) رشته شنوایی شناسی (Audiology) شاخه ای از علوم توانبخشی است که در آن فراگیرنده براساس برنامه ای مدون آموزش می بیند تا ضمن حفاظت شنوایی و پیشگیری از اختلالات آن با تشخیص به موقع و مناسب اختلالات دستگاه شنوایی و تعادل و اتخاذ تدابیر لازم از جمله مشاوره ادیولوژیک و توانبخشی برای افراد دچار آسیب شنوایی و تعادل براساس آخرین اصول علمی و روش های رایج به ارتقاء سطح بهداشت جامعه کمک کند.
تاریخچه رشته و پیشرفت های جدید
رشته شنوایی شناسی(Audiology)علم شناخت سیستم شنوایی و تعادل و اختلالات آن می باشد که از جمله رشته های علوم توانبخشی است. فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی این علم را به صورت پایه ای برای آمادگی فعالیت در عرصه های پیشگیری، ارزیابی، تشخیص اختلالات شنوایی و تعادل، انتخاب و ارزیاب وسایل کمک شنوایی، نوتوانی و بازتوانی (درمان توانبخشی) افراد مبتلا به اختلالات شنوایی و تعادل آموزش می بینند.
این رشته در طول جنگ جهانی دوم و در ایالات متحده به صورت مستقل شکل گرفت و تا مقطعPh.Dارتقاء یافته است.
مقطع کارشناسی رشته شنوایی شناسی در ایران از سال 1355 تاسیس گردید و در حال حاضر تا مقطع کارشناسی ارشد ارتقاء یافته است.
ارزش ها و باورها (Values) (فلسفة برنامه)
گروه شنوایی شناسی دانشکده های توانبخشی براساس باورهای دینی مبنی بر حضانت از جسم و جان افراد جامعه باتوجه به نقش و اهمیت حیاتی شنوایی در یادگیری زبان گفتار و مهارت های ارتباطی(communication skills)و نیز ارتقاء سطح سلامت که از مهمترین اهداف سازمان بهداشت جهانی و اولویت های برنامه های آموزشی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی است، برنامه آموزشی خود را در حیطه های پیشگیری و حفاظت از شنوایی، تشخیص و توانبخشی، آموزش و مشاوره تدوین می کنند تا با تربیت افراد مجرب و متعهد در حیطه علوم نظری و بالینی رشته شنوایی شناسی با پژوهش و اتخاذ تدابیر مناسب، نیازهای بهداشتی جامعه را در زمینه شنوایی و تعادل مرتفع نماید.
رسالت برنامه آموزشی در تربیت نیروی انسانی(Mission)
رشته شنوایی شناسی با استفاده از آموخته ها به منظور ارتقاء سطح آگاهی مردم در زمینه سلامت شنوایی و تعادل به شناخت عوامل تاثیر گذار بر آنها پرداخته و با به کارگیری روشهای غربالگری وحفاظت از شنوایی در جمعیت ها به پیشگیری از بروز اختلالات شنوایی و حفاظت آن می پردازد و با بهره گیری از تکنیکهای رایج بالینی به ارزیابی و تشخیص مشکلات شنوایی و تعادل و تفسیر نتایج حاصله، به گزارش آنها و ارجاع مناسب می پردازد و با تجویز و ارزیابی وسایل کمک شنوایی، آموزش و مشاوره و توانبخشی سیستم شنوایی و تعادل، پژوهش و به اتخاذ تدابیر مناسب مبادرت می ورزد.
چشم انداز برنامه آموزشی در تربیت نیروی انسانی(Vision)
شنوایی شناسی با بهره گیری از روش های رایج، روز آمد و نوین برآمده از تلفیق تجربیات، پژوهش پایه – بالینی و پیشرفت های فن آوری، ضمن همکاری با سایر تخصص ها(Team work)؛ سن تشخیص مشکل شنوایی و تعادل را به حداقل رسانده و با مدیریت و اجرای غربالگری شنوایی و تعادل، جمعیت ها را بطور کامل پوشش دهد و با ارائه خدمات به موقع و مناسب توانبخشی، آموزش و مشاوره، فرصت های مساوی را برای افراد مبتلا به اختلالات شنوایی و تعادل ایجاد نماید.
اهداف کلی رشته (Aims)
* توانایی پیشگیری و حفاظت از آسیب شنوایی
* توانایی تشخیص اختلالات دستگاه شنوایی
* توانایی انجام توانبخشی برای افراد دچار اختلالات شنوایی
* توانایی مشاوره و آموزش افراد بزرگسال مبتلا به نقص شنوایی
* توانایی مشاوره و آموزش والدین دارای کودک کم شنوا
* توانایی مشاوره با کارکنان و کارفرمایان مراکز صنعتی، نظامی، اقتصادی و...
* همکاری در طرح های پژوهشی مرتبط با حیطه های شنوایی شناسی
نقش دانش آموختگان در برنامه آموزشی (Role Definition)
- پیشگیری و حفاظت شنوایی
- تشخیصی مبتنی بر آزمون های شنوایی شناسی
- توانبخشی برای افراد کم شنوا
- مشاوره شنوایی شناسی
- مدیریتی
- آموزشی و پژوهشی
وظایف حرفه ای دانش آموختگان (Task Analysis)
کارشناس شنوایی شناسی در نقش های فوق الذکر وظایف ذیل را به عهده دارد:
1 – انجام برنامه های غربالگری شنوایی نوزادان، خردسالان و کودکان در سنین مدرسه
2 – پیشگیری از آسیب شنوایی، حفاظت شنوایی، برنامه ریزی و انجام غربالگری در جمعیت هایی نظیر مراکز صنعتی، کارگاهی، نظامی، اردوگاه ها و...، و ارایه مشاوره شنوایی شناسی در این حیطه
3 – آگاه سازی و آموزش عمومی درباره عوامل تاثیرگذار بر ایجاد اختلالات و آسیب های شنوایی و تعادل مانند: ازدواج فامیلی، انواع آلاینده ها و....
4 – انجام معاینات بالینی و آزمون های رفتاری و فیزیولوژیک (نظیر ایمیتانس ادیومتری و(OAEبرای بررسی عملکرد شنوایی در کودکان و بزرگسالان و تفسیر نتایج آنها، و ارایه مشاوره شنوایی شناسی در این حیطه
5 – ارزیابی وزوز و توانبخشی آن با استفاده از انواع روشهای غیر دارویی و غیر جراحی
6- انتخاب، تجویز، ارزیابی، فیتینگ، کمک به سازگاری و توزیع وسایل کمک شنوایی و ارتباطی فردی و گروهی به منظور تقویت صداها و پیشگیری به موقع از عوارض سوء آسیب شنوایی جهت کمک به برقراری ارتباط و ارایه مشاوره شنوایی شناسی در این حیطه
7 – راهبری و اجرای برنامه های توانبخشی ادیولوژیک شامل گفتار خوانی، رشد مهارت های شنیداری (تربیت شنوایی) و رشد زبان و ارایه مشاوره شنوایی در این حیطه
8 – انجام توانبخشی شنوایی برای افراد کاشت پروتز شده
9 – ارایه مشاوره شنوایی شناسی در حیطه شنوایی شناسی آموزشی مانند تعیین جایگاه آموزشی مبتلایان به اختلالات شنوایی
10 – نظارت و پی گیری اجرای صحیح روش های برقراری ارتباط بین کم شنوایان، مربیان و غیره (برای مثال: نحوه برقراری ارتباط با کودک دو زبانه، برقراری ارتباط با کم شنوا در کلاس درس عادی و....)
11 – تعیین، تجویز، کاربرد و تنظیم تجهیزات تقویت صوتی مناسب و روش های بهبود کیفیت صدا در محیط های آموزشی افراد مبتلا به اختلالات شنوایی
12 – انجام پژوهش های مقدماتی(Primary Research)در زمینه های شنوایی و تعادل
13 – همکاری در اجرای پژوهش های مربوط به اختلالات شنوایی و تعادل
14 – اداره مراکز و دفاتر شنوایی شناسی
استراتژی های اجرایی برنامه آموزشی
برنامه آموزشی رشته شنوایی شناسی مبتنی بر نیازهای بهداشتی ملی و محلی بوده و بر پیشگیری، تشخیص و توانبخشی اختلالات شنوایی و تعادل برای ارتقاء سطح سلامت شنوایی و تعادل آحاد جامعه(Community Oriented)مبتنی بر حل مشکلات(Problem solving)تأکید دارد. همچنین در آموزش به دانشجویان، فعالیت در محیط کار واقعی مدنظر بوده و در روش های تدریس از فنون جدید آموزشی استفاده شده و برحسب شرایط، تلفیقی از محوریت دانشجو و مدرس(integration of student center and teacher center)فراهم می شود و در عین حال بر خودآموزی(Self study)و یادگیری مستمر(Life long Education)و نیز آینده نگری توجه ویژه می شود. بالاخره، در آموزش چگونگی ارائه خدمات شنوایی شناسی بر وظایف حرفه ای تاکید شده و در حیطه توانبخشی به تساوی فرصت ها برای کم شنوایان و ناشنوایان و نیز توانبخشی و آموزش مبتنی بر جامعه تأکید می شود.
برگزاری دوره های تکمیلی متناسب با نیاز جامعه و پیشرفت های علم شنوایی شناسی برای کارایی بیشتر فارغ التحصیلان، هر دو سال یکبار برنامه ریزی و بطور منظم اجرا می شود. منابع دروس براساس شرایط موجود نوشته شده و هر دو سال یکبار قابل تجدیدنظر است.
رشته های مشابه درداخل کشور وجود ندارد.
رشته های مشابه در خارج از کشور
رشته مشابه ادیولوژی (شنوایی شناسی) در خارج از کشور، رشتهAudiospeechمی باشد. دو رشته دیگر به نام های Electrophysiology و Neruocognitive نیز در خارج از کشور می باشند که محتوای آنها، شاخه ای از رشته شنوایی شناسی را تاحدی پوشش می دهد.
بورسیه
باتوجه به عدم امکان ادامه تحصیل فارغ التحصیلان شنوایی شناسی در بالاتر از مقطع کارشناسی ارشد و نیاز روز افزون جامعه به ارائه خدمات تخصصی در این رشته، توجه کافی به موارد ذیل شدیداً احساس می شود:
الف – تخصیص بورسیه داخل که منوط به تاسیس دورهPh.Dشنوایی شناسی است.
ب- امکان ادامه تحصیل کارشناسان ارشد شنوایی شناسی در مقطعPh.Dرشته های مشابه یا مجاور.
ج – تخصیص بورسیه خارج برای مقطعPh.D
د – تخصیص دوره های کوتاه مدت مطالعاتی و آموزشی در حیطه های تخصصی این رشته در خارج از کشور.
تاریخچه رشته و پیشرفت های جدید
رشته شنوایی شناسی(Audiology)علم شناخت سیستم شنوایی و تعادل و اختلالات آن می باشد که از جمله رشته های علوم توانبخشی است. فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی این علم را به صورت پایه ای برای آمادگی فعالیت در عرصه های پیشگیری، ارزیابی، تشخیص اختلالات شنوایی و تعادل، انتخاب و ارزیاب وسایل کمک شنوایی، نوتوانی و بازتوانی (درمان توانبخشی) افراد مبتلا به اختلالات شنوایی و تعادل آموزش می بینند.
این رشته در طول جنگ جهانی دوم و در ایالات متحده به صورت مستقل شکل گرفت و تا مقطعPh.Dارتقاء یافته است.
مقطع کارشناسی رشته شنوایی شناسی در ایران از سال 1355 تاسیس گردید و در حال حاضر تا مقطع کارشناسی ارشد ارتقاء یافته است.
ارزش ها و باورها (Values) (فلسفة برنامه)
گروه شنوایی شناسی دانشکده های توانبخشی براساس باورهای دینی مبنی بر حضانت از جسم و جان افراد جامعه باتوجه به نقش و اهمیت حیاتی شنوایی در یادگیری زبان گفتار و مهارت های ارتباطی(communication skills)و نیز ارتقاء سطح سلامت که از مهمترین اهداف سازمان بهداشت جهانی و اولویت های برنامه های آموزشی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی است، برنامه آموزشی خود را در حیطه های پیشگیری و حفاظت از شنوایی، تشخیص و توانبخشی، آموزش و مشاوره تدوین می کنند تا با تربیت افراد مجرب و متعهد در حیطه علوم نظری و بالینی رشته شنوایی شناسی با پژوهش و اتخاذ تدابیر مناسب، نیازهای بهداشتی جامعه را در زمینه شنوایی و تعادل مرتفع نماید.
رسالت برنامه آموزشی در تربیت نیروی انسانی(Mission)
رشته شنوایی شناسی با استفاده از آموخته ها به منظور ارتقاء سطح آگاهی مردم در زمینه سلامت شنوایی و تعادل به شناخت عوامل تاثیر گذار بر آنها پرداخته و با به کارگیری روشهای غربالگری وحفاظت از شنوایی در جمعیت ها به پیشگیری از بروز اختلالات شنوایی و حفاظت آن می پردازد و با بهره گیری از تکنیکهای رایج بالینی به ارزیابی و تشخیص مشکلات شنوایی و تعادل و تفسیر نتایج حاصله، به گزارش آنها و ارجاع مناسب می پردازد و با تجویز و ارزیابی وسایل کمک شنوایی، آموزش و مشاوره و توانبخشی سیستم شنوایی و تعادل، پژوهش و به اتخاذ تدابیر مناسب مبادرت می ورزد.
چشم انداز برنامه آموزشی در تربیت نیروی انسانی(Vision)
شنوایی شناسی با بهره گیری از روش های رایج، روز آمد و نوین برآمده از تلفیق تجربیات، پژوهش پایه – بالینی و پیشرفت های فن آوری، ضمن همکاری با سایر تخصص ها(Team work)؛ سن تشخیص مشکل شنوایی و تعادل را به حداقل رسانده و با مدیریت و اجرای غربالگری شنوایی و تعادل، جمعیت ها را بطور کامل پوشش دهد و با ارائه خدمات به موقع و مناسب توانبخشی، آموزش و مشاوره، فرصت های مساوی را برای افراد مبتلا به اختلالات شنوایی و تعادل ایجاد نماید.
اهداف کلی رشته (Aims)
* توانایی پیشگیری و حفاظت از آسیب شنوایی
* توانایی تشخیص اختلالات دستگاه شنوایی
* توانایی انجام توانبخشی برای افراد دچار اختلالات شنوایی
* توانایی مشاوره و آموزش افراد بزرگسال مبتلا به نقص شنوایی
* توانایی مشاوره و آموزش والدین دارای کودک کم شنوا
* توانایی مشاوره با کارکنان و کارفرمایان مراکز صنعتی، نظامی، اقتصادی و...
* همکاری در طرح های پژوهشی مرتبط با حیطه های شنوایی شناسی
نقش دانش آموختگان در برنامه آموزشی (Role Definition)
- پیشگیری و حفاظت شنوایی
- تشخیصی مبتنی بر آزمون های شنوایی شناسی
- توانبخشی برای افراد کم شنوا
- مشاوره شنوایی شناسی
- مدیریتی
- آموزشی و پژوهشی
وظایف حرفه ای دانش آموختگان (Task Analysis)
کارشناس شنوایی شناسی در نقش های فوق الذکر وظایف ذیل را به عهده دارد:
1 – انجام برنامه های غربالگری شنوایی نوزادان، خردسالان و کودکان در سنین مدرسه
2 – پیشگیری از آسیب شنوایی، حفاظت شنوایی، برنامه ریزی و انجام غربالگری در جمعیت هایی نظیر مراکز صنعتی، کارگاهی، نظامی، اردوگاه ها و...، و ارایه مشاوره شنوایی شناسی در این حیطه
3 – آگاه سازی و آموزش عمومی درباره عوامل تاثیرگذار بر ایجاد اختلالات و آسیب های شنوایی و تعادل مانند: ازدواج فامیلی، انواع آلاینده ها و....
4 – انجام معاینات بالینی و آزمون های رفتاری و فیزیولوژیک (نظیر ایمیتانس ادیومتری و(OAEبرای بررسی عملکرد شنوایی در کودکان و بزرگسالان و تفسیر نتایج آنها، و ارایه مشاوره شنوایی شناسی در این حیطه
5 – ارزیابی وزوز و توانبخشی آن با استفاده از انواع روشهای غیر دارویی و غیر جراحی
6- انتخاب، تجویز، ارزیابی، فیتینگ، کمک به سازگاری و توزیع وسایل کمک شنوایی و ارتباطی فردی و گروهی به منظور تقویت صداها و پیشگیری به موقع از عوارض سوء آسیب شنوایی جهت کمک به برقراری ارتباط و ارایه مشاوره شنوایی شناسی در این حیطه
7 – راهبری و اجرای برنامه های توانبخشی ادیولوژیک شامل گفتار خوانی، رشد مهارت های شنیداری (تربیت شنوایی) و رشد زبان و ارایه مشاوره شنوایی در این حیطه
8 – انجام توانبخشی شنوایی برای افراد کاشت پروتز شده
9 – ارایه مشاوره شنوایی شناسی در حیطه شنوایی شناسی آموزشی مانند تعیین جایگاه آموزشی مبتلایان به اختلالات شنوایی
10 – نظارت و پی گیری اجرای صحیح روش های برقراری ارتباط بین کم شنوایان، مربیان و غیره (برای مثال: نحوه برقراری ارتباط با کودک دو زبانه، برقراری ارتباط با کم شنوا در کلاس درس عادی و....)
11 – تعیین، تجویز، کاربرد و تنظیم تجهیزات تقویت صوتی مناسب و روش های بهبود کیفیت صدا در محیط های آموزشی افراد مبتلا به اختلالات شنوایی
12 – انجام پژوهش های مقدماتی(Primary Research)در زمینه های شنوایی و تعادل
13 – همکاری در اجرای پژوهش های مربوط به اختلالات شنوایی و تعادل
14 – اداره مراکز و دفاتر شنوایی شناسی
استراتژی های اجرایی برنامه آموزشی
برنامه آموزشی رشته شنوایی شناسی مبتنی بر نیازهای بهداشتی ملی و محلی بوده و بر پیشگیری، تشخیص و توانبخشی اختلالات شنوایی و تعادل برای ارتقاء سطح سلامت شنوایی و تعادل آحاد جامعه(Community Oriented)مبتنی بر حل مشکلات(Problem solving)تأکید دارد. همچنین در آموزش به دانشجویان، فعالیت در محیط کار واقعی مدنظر بوده و در روش های تدریس از فنون جدید آموزشی استفاده شده و برحسب شرایط، تلفیقی از محوریت دانشجو و مدرس(integration of student center and teacher center)فراهم می شود و در عین حال بر خودآموزی(Self study)و یادگیری مستمر(Life long Education)و نیز آینده نگری توجه ویژه می شود. بالاخره، در آموزش چگونگی ارائه خدمات شنوایی شناسی بر وظایف حرفه ای تاکید شده و در حیطه توانبخشی به تساوی فرصت ها برای کم شنوایان و ناشنوایان و نیز توانبخشی و آموزش مبتنی بر جامعه تأکید می شود.
برگزاری دوره های تکمیلی متناسب با نیاز جامعه و پیشرفت های علم شنوایی شناسی برای کارایی بیشتر فارغ التحصیلان، هر دو سال یکبار برنامه ریزی و بطور منظم اجرا می شود. منابع دروس براساس شرایط موجود نوشته شده و هر دو سال یکبار قابل تجدیدنظر است.
رشته های مشابه درداخل کشور وجود ندارد.
رشته های مشابه در خارج از کشور
رشته مشابه ادیولوژی (شنوایی شناسی) در خارج از کشور، رشتهAudiospeechمی باشد. دو رشته دیگر به نام های Electrophysiology و Neruocognitive نیز در خارج از کشور می باشند که محتوای آنها، شاخه ای از رشته شنوایی شناسی را تاحدی پوشش می دهد.
بورسیه
باتوجه به عدم امکان ادامه تحصیل فارغ التحصیلان شنوایی شناسی در بالاتر از مقطع کارشناسی ارشد و نیاز روز افزون جامعه به ارائه خدمات تخصصی در این رشته، توجه کافی به موارد ذیل شدیداً احساس می شود:
الف – تخصیص بورسیه داخل که منوط به تاسیس دورهPh.Dشنوایی شناسی است.
ب- امکان ادامه تحصیل کارشناسان ارشد شنوایی شناسی در مقطعPh.Dرشته های مشابه یا مجاور.
ج – تخصیص بورسیه خارج برای مقطعPh.D
د – تخصیص دوره های کوتاه مدت مطالعاتی و آموزشی در حیطه های تخصصی این رشته در خارج از کشور.