مشخصات کلی برنامه آموزشی دوره کارشناسی پیوسته رشته گفتار درمانی
کارشناسی گفتار درمانی یکی از رشته های علوم پزشکی است که به دریافت مدرک کارشناسی می انجامد. در طی این دوره دانشجویان با گفتار و زبان، و نقش و اهمیت آن در مهارتهای فردی و اجتماعی آشنا می شوند، رشد و تکامل برقراری ارتباط و عوامل موثر بر آن را فرا می گیرند، علل و عوامل انواع اختلالات گفتار و زبان و اختلالات عملکرد دستگاه گفتار را مورد مطالعه قرار می دهند و روشهای ارزیابی، شناسایی و تجزیه و تحلیل آنها را می آموزند، در برنامه ریزی و اجرای روشهای گفتار درمانی برای بهبود اختلالات گفتار و زبان و پیشگیری از آنها مهارت به دست می آورند و با به کارگیری دانش و مهارت عملی مربوطه، در بالا بردن سطح سلامت جامعه کمک می نمایند. در این رشته برای شناسایی و تمیز اختلالات گفتار و زبان و چاره اندیشی در بهبود آنها، روشهای مبتنی بر ماهیت یاددهی و یادگیری و شیوه های غیر تهاجمی مورد استفاده قرار می گیرد.
تاریخچه رشته و پیشرفت های جدید
در ایران این رشته در سال 1374 با نام گفتار درمانی با پذیرش دانشجو برای دوره کارشناسی در مدرسه عالی توانبخشی و رفاه اجتماعی آغاز به کار کرد. پس از انقلاب اسلامی این رشته برای پنج دوره آزمایشی به کاردانی و سپس کارشناسی ناپیوسته تبدیل شد تا اینکه در سال 1362 دوباره به کارشناسی پیوسته تغییر داده شد. در حال حاضر این رشته در دانشگاههای علوم پزشکی ایران، تهران، اصفهان، سمنان، اهواز بابل، زاهدان، اراک، همدان، تبریز، شیراز، مشهد و کرمانشاه و علوم بهزیستی و توانبخشی در مقطع کارشناسی تدریس می شود. آخرین بازنگری این رشته در سال 1374 انجام شده است.
رسالت برنامه آموزشی در تربیت نیروی انسانی
رسالت یا ماموریت مشخص‌کننده فلسفه وجودی و چرایی یک مجموعه می‌باشد و شامل اهداف، وظایف اصلی و ارزش‌های حاکم بر آن مجموعه است.
دو هدف اصلی تمام رشته‌های توانبخشی پیشگیری و درمان است و بنابراین بر این اساس اساتید و پژوهشگران گروه گفتاردرمانی هم با آگاهی به علم روز، یکی از اصلی‌ترین وظایف خود را دسترسی به این اهداف می‌دانند. بنابراین گروه گفتاردرمانی دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی تهران به عنوان یکی از بخش‌های نظام سلامت کشور دارای رسالت و ماموریت‌های زیر می‌باشد:
_ تربیت نیروهای متخصص و متعهد گفتاردرمانی متناسب با نیازهای جامعه
_ فراهم آوردن شرایط و امکانات لازم برای ارتقاء همه جانبه اعضاء هیئت علمی و کارکنان گفتاردرمانی
_ تلاش در جهت تبیین نقش و جایگاه رشته گفتاردرمانی در نظام سلامت کشور
_ بالا بردن سطح آگاهی عمومی جامعه از خدمات تخصصی گفتاردرمانی
_ ارائه خدمات تخصصی گفتاردرمانی مبتنی بر شواهد.
ارزشها و باورها (فلسفه برنامه)
فلسفه این دوره آموزشی بر دستیابی به عوامل و راهکارهایی برای افزایش سلامت گفتار و زبان در جامعه استوار است. محتوای این دوره با این باور تنظیم شده است که برخورداری آحاد جامعه از سلامت گفتار و زبان، علاوه بر اقدامات علمی و بالینی، نیازمند توجه به کرامت و حقوق انسانی، رعایت اخلاق اسلامی و درنظر گرفتن ویژگیهای قومی و فرهنگی است.
حفظ و ارتقاء سلامت گفتار و زبان مستلزم عملکرد همه جانبه در جنبه های پیشگیری، شناسایی، مشاوره و بهبود بخشیدن به اختلالات و زبان است که خود نیازمند جلب همکاری و مشارکت سایر اعضای گروه توانبخشی است. این فرآیند با رویکرد جامعه نگر و توجه به آحاد جامعه براساس حل مشکل(Problem Solving)و خودآموزی(Self study)و یادگیری مستمر(Life long learning)و رعایت تساوی فرصتها برای مبتلایان به اختلالات گفتار و زبان ممکن می شود.
چشم انداز برنامه آموزشی در تربیت نیروی انسانی
انتظارمی رود با بالا رفتن سطح علمی این رشته به بالاترین استانداردهای جهانی، از طریق دستیابی و اجرای جدیدترین و موثرترین روشهای پیشگیری، ارزیابی، شناسایی و اختلالات گفتار و زبان، از شیوع این اختلالات در جامعه کاسته شود و سطح سلامت گفتار و زبان در جامعه افزایش یابد.
گروه گفتاردرمانی سعی دارد تا با عمل به رسالت و ماموریت‌های خود به یک قطب آموزشی، پژوهشی و بالینی در حوزه توانبخشی اختلالات گفتار، زبان، شناخت و بلع در کشور تبدیل شود و بتولند خدمات گفتاردرمانی را مبتنی بر نیازهای جامعه و بر پایه اصول اخلاق حرفه‌ای و آخرین رویکردهای علمی و دستاوردهای فن‌آورانه در بالاترین سطح کیفی ارائه دهد؛ و به ارتقاء جایگاه رشته گفتاردرمانی در نظام سلامت کمک کند.
نقش های دانش آموختگان در برنامه آموزشی
دانش آموختگان این رشته با شناسایی عوامل موثر بر رشد و تکامل گفتار و زبان، برای پیشگیری از بروز و یا تشدید اختلالات گفتار و زبان به جامعه آموزش می دهند، برای حفظ و مراقبت از مهارتهای برقراری ارتباط به ارائه مشاوره و راهنمایی می پردازند، و با شناسایی ویژگیها و نشانه های اختلالات گفتار و زبان، برای بهبود بخشیدن به آنها روشهای گفتار درمانی را انتخاب و اجرا می نمایند.
براین اساس دانش آموختگان این مقطع از این رشته دارای نقش های پیشگیری – ارزیابی و شناخت – گفتار درمانی و مشاوره ای خواهند بود.
وظایف حرفه ای دانش آموختگان
الف ـ وظایف مربوط به نقش پیشگیری از اختلالات گفتار و زبان
_ آموزش به بیمار و خانواده او جهت پیشگیری از بروزاختلالات گفتار و زبان و یا تشدید
_ شناسایی افراد سالم و افراد مبتلا به اختلالات گفتار و زبان در جامعه
_ ارائه توصیه و آموزشهای لازم جهت پیشگیری از بروز اختلالات گفتار و زبان در سطح جامعه
ب ـ وظایف مربوط به نقش ارزیابی و شناخت گفتار و زبان
_ شناسایی علائم و نشانه های اختلالات گفتار و زبان در هر بیمار
_ شناسایی نوع و شدت اختلال گفتار و زبان در هر بیمار
_ شناسایی تاثیر اختلال گفتار و زبان بر جنبه های روانی، ذهنی و اجتماعی فرد مبتلا و خانواده ی او
_ شناسایی عوامل محیطی، جسمی و خانوادگی موثر در تشدید و یا بهبود اختلال در هر بیمار.
_ شناسایی نیاز بیمار و خانواده او برای ارجاع به سایر متخصصین
_ شناسایی جنبه ها و ابعادی که آسیب گفتار و زبان تلقی می شوند و به گفتار درمانی نیاز دارند.
ج ـ وظایف مربوط به نقش گفتار درمانی
ـ تعیین اهداف و برنامه برای بهبود بخشیدن اختلالات گفتار و زبان
ـ تعیین نقش اعضای خانواده در بهبودی اختلالات گفتار و زبان آنها
ـ انتخاب و اجرای روشهای گفتار درمانی
ـ بررسی تاثیر اجرای روشها و نتایج آنها
د ـ وظایف مربوط به نقش مشاوره ای در مورد گفتار و زبان
مشاوره با مددجویان در رابطه با مشکلات مختلف گفتار و زبان آنها
مشاوره با اعضای خانواده اشخاص مبتلا به اختلالات گفتار و زبان
مشاوره با اعضای تیم توانبخشی درباره اختلالات گفتار و زبان مددجویان
اهداف کلی
هدف از این برنامه تربیت نیروهای کارآمدی است که بتوانند:
1 – با برنامه ریزی صحیح از بروز اختلالات گفتار و زبان در سطح جامعه پیشگیری کنند.
2 – به ارزیابی، درک مشکل، تصمیم گیری بالینی و تعیین روش مناسب برای رفع اختلالات گفتار و زبان بپردازند.
3 – خدمات مربوط به بهبود بخشیدن به آسیب دیدگی گفتار و زبان را در حد مطلوب ارائه نمایند.
4 – تخصص های مختلف تیم توانبخشی را بشناسند و مددجویان را به درستی ارجاع دهند.
استراتژی اجرایی برنامه آموزشی
برنامه ی این دوره آموزشی با استفاده از استراتژی های زیر انجام خواهد شد:
الف: آموزش مبتنی بر تلفیقی از استاد محوری و دانشجو محوری
ب: آموزش مبتنی بر حل مسئله (PBL)
ج: آموزش مبتنی بر نیازهای جامعه (Community Based)
د: خودآموزی (Self Study)
ه: یادگیری مستمر (Life Long learning)
و: گزارش موردی (Case study)
ز: برنامه ریزی و اجرای روشهای مبتنی بر شواهد.
رشته های مشابه در داخل کشور
در داخل کشور مشابه این رشته وجود ندارد.
رشته های مشابه در خارج از کشور
رشته های مشابه در دانشگاه های مختلف خارج از کشور عبارتند از:
الف: اختلالات ارتباطی (Communication Disorders)در آمریکا، استرالیا و آلمان.
ب: آسیب شناسی گفتار و شنوایی (Speech pathology and Audiology)در آمریکا، استرالیا و کانادا.
ج: آسیب شناسی گفتار و زبان (Speech and language pathology)در کشورهای آمریکا، استرالیا، کانادا و اغلب مراکز معتبر دانشگاهی جهان
شرایط مورد نیاز برای راه اندازی رشته
طبق ضوابط و شرایط شورای نظارت، ارزشیابی، و گسترش دانشگاه های علوم پزشکی کشور می باشد.
شرایط دیگر مانند بورسیه
ندارد
